Patron szkoły

  w orkan Orkan Władysław, właściwie Franciszek Smreczyński, pierwotne nazwisko Smaciarz (1875-1930), polski prozaik, dramaturg, poeta. Pochodził z ubogiej góralskiej rodziny. Gimnazjum ukończył w Krakowie, ale do końca życia gospodarował w rodzinnej Porębie Wielkiej.

Był w bliskich kontaktach z krakowskim środowiskiem literackim, szczególnie z orientacją Młodej Polski. Zasłużony dla rozwoju kultury w Zakopanem, m.in. jako założyciel Towarzystwa Pisarzy Polskich. Przyjaźnił się z poetami ukraińskimi, zwłaszcza W. Stefanykiem i B. Łepkim, czego wynikiem były antologie, np.: Młoda Ukraina (1908), Antologia współczesnych poetów ukraińskich (1911).

Współpracował z ruchem ludowym w Galicji i jego prasą, m.in. z Przyjacielem Ludu. Sympatyzował z lewicą, szczególnie z I. Daszyńskim i J. Marchlewskim, poparł rewolucyjny Polski Związek Ludowy. Wspierał ideę regionalizmu, był działaczem Związku Podhalan, współzałożycielem Gazety Podhalańskiej (1913), brał udział w pracach Związku Teatrów i Chórów Włościańskich. W czasie I wojny światowej był oficerem Legionów Polskich, służąc w kompanii tzw. czwartaków.

Debiutował patriotycznym poematem Nad grobem Matki (1896). Swoje utwory prozatorskie poświęcił głównie chłopom, ich życiu i obyczajom, ukazując nędzę oraz jej negatywne skutki społeczno-moralne, np.: zbiory opowiadań Nowele (1898) i Nad urwiskiem (1900), powieść Komornicy (1900), dramaty Postronni (1897, współautor Sewer) i Skapany świat (inny tytuł Pomsta, 1899, wystawienie 1902, wydanie 1903), zbiór wierszy Z tej smutnej ziemi (1903).

Powieść W Roztokach (1903) jest na poły utopijną wizją przyszłości wsi, rządzonej kolektywnie i sprawiedliwie, choć główny bohater Franek Rakoczy przegrał. Dalszy ciąg jego dziejów ukazał pisarz w dramacie Franek Rakoczy (1908). Tragiczne, a nawet katastroficzne akcenty zawiera powieść Pomór (1910). Podobnie w Drzewiej (1912), której bohaterami są legendarni osadnicy w Gorcach walczący z bezwzględną przyrodą.

Cierpienia ludu i ważną rolę społeczną, jaką mu przyznawał pisarz, zaakcentował w epickiej powieści Kostka Napierski (1904, wydanie 1925) i w dramacie Ofiara (1899, wydanie 1905), gdzie mowa o rabacji 1846. Poparł rewolucję 1905 w zbiorze Pieśni czasu (1915), zaś doświadczenia wojenne ocenił bardzo krytycznie w Drodze Czwartaków (1916).

Także m.in. dramat Widma (1917-1927) i powieść Czantoria (1928-1929). Dzieła (tom 1-14, 1960-1972), Nowele zebrane (tom 1-2, 1951-1952), Wybór pism (1953).